IN MEMORIAM
MIHAI MITU
(1936 – 2017)
24 listopada 2017 r. rumuńska slawistyka oraz polska rumunistyka poniosły wielką stratę – zmarł prof. Mihai Mitu, wybitny rumuński slawista i polonista, tłumacz literatury polskiej, w latach 1969-1976 lektor języka rumuńskiego w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Swe życie naukowe poświęcił badaniom w dziedzinie szeroko pojętej filologii słowiańsko-rumuńskiej, w dużej mierze zajmując się kulturą i językiem polskim.
Nie miejsce tu zajmować się dokładnym opisem jego działalności naukowej, wymienię więc tylko jego najważniejsze dzieła, w których zawarł jej syntezę: Cercetări lingvistice și literare româno-slave (1996), Oameni și fapte din secolul al XVIII-lea românesc (1998), Studii de etimologie româno-slavă (2001), Cercetări etimologice și lexico-semantice (2006), Româno-Polonica. I. Studii de istorie culturală (2007). Na krótko przed śmiercią mógł jeszcze ucieszyć się wydaniem dzieła swojego życia – monografii Viața lui Ioan Budai-Deleanu (2017). Znany był również jako tłumacz na język rumuński dzieł W. Reymonta, S. Lema , J. Potockiego, R. Kapuścińskiego.
Ale nie o Jego działalności naukowej czy redakcyjnej, nie o państwowych odznaczeniach, które mu przyznano, chcę tu wspomnieć, na to przyjdzie czas później; ale o pasji, jaka cechowała Go w podejściu do wszystkiego, co robił. Pasją tą zaraził wielu swoich studentów, a pisząca te słowa jest również tego przykładem.
Poza tą przekazaną studentom pasją pozostawił nam także dokument, który teraz, po latach, nabiera dla nas szczególnego znaczenia i jest źródłem różnorakich informacji – Kronikę Zakładu Filologii Rumuńskiej (Jurnalul Catedrei de Filologie Română). Gdy w październiku 1969 r. jako młody asystent Uniwersytetu w Bukareszcie obejmował stanowisko lektora języka rumuńskiego w Instytucie Filologii Romańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, świadomy, że kontynuuje dzieło wielkich poprzedników, przedwojennych lektorów rumuńskich, poświęcił całą swoją energię pracy dydaktycznej i naukowej. Był także przekonany, że warto prowadzić kroniki i pamiętniki, że z perspektywy instytucji, jakimi są europejskie uniwersytety, nawet skromne na pozór wydarzenia mogą okazać się, po latach, zaczynem ważnych działań w zakresie kultury. Nie tylko opisanie dawniejszych kulturowych związków rumuńsko-polskich, ze szczególnym uwzględnieniem roli Krakowa i Uniwersytetu Jagiellońskiego, stało się jego udziałem, ale celem było również dokumentowanie współczesności.
Kronika rozpoczyna się wpisem historycznym dla krakowskiej rumunistyki: Rozporządzeniem Jego Magnificencji Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego Profesora Doktora Mieczysława Klimaszewskiego, z dnia 26 kwietnia 1970 r., założono w ramach nowopowstałego Instytutu Filologii Romańskiej UJ Katedrę Filologii Rumuńskiej. Nowy Zakład uruchomiono w dniu 1 maja 1970 r. Kierownikiem Zakładu został docent dr Stanisław Widłak. Autor notował wszystkie ważniejsze fakty z okresu od r. 1970 do r. 1976, a wśród bardziej nas dziś interesujących wymieniał posiedzenia naukowe poświęcone tematyce rumuńskiej, wieczory literackie z udziałem studentów, odbywające się co tydzień (pod kierownictwem dr. Zdzisława Wagnera) „piątki folklorystyczne”, wykłady gości z Rumunii, wystawy itp. Dodatkowo o aktywności lektora oraz studentów nowopowstałej sekcji świadczą wzmianki dotyczące różnych oficjalnych wizyt, zachowane wycinki prasowe. Zapisano tematy prac magisterskich, jakie powstały w zakresie tematyki rumunistycznej (najczęściej porównawcze z językiem francuskim) oraz nazwiska magistrantów. Pośród tych zapisków pojawia się też skromna notatka: W dniu 8 lutego 1971 lektor rumuński obronił pracę doktorską zatytułowaną “Dzieło Ioana Budai-Deleanu w kontekście rumuńsko-słowiańskich stosunków kulturalnych i naukowych”.
W r. 1971, znaczącym dla krakowskiej rumunistyki, autor kroniki zapisał: Począwszy od tego roku, zgodnie z zarządzeniem Ministerstwa Szkolnictwa Wyższego Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, język rumuński będzie nauczany w ramach Katedry filologii rumuńskiej UJ w ramach odrębnej specjalizacji, począwszy od I roku studiów (4 godziny tygodniowo), a na zakończenie studiów studenci otrzymają dyplom magisterski z adnotacją dotyczącą podwójnej specjalizacji – francuskiej i rumuńskiej. Zapisało się 15 studentów. Pod datą 17 grudnia tegoż roku znajdujemy dokładny opis uroczystości, która odbyła się z okazji 50-lecia studiów rumunistycznych (seminarium filologii rumuńskiej) w Uniwersytecie Jagiellońskim oraz, jak przystało na nowoczesne wówczas kronikarstwo – wklejone pamiątkowe fotografie z opisem osób na nich uwiecznionych. Uwagę zwracają postaci żyjących jeszcze w tym czasie nestorów polskich studiów romanistycznych i rumunistycznych – prof. Zygmunta Czernego, prof. Emila Biedrzyckiego oraz pracowników i studentów IFR.
Po 25 latach, nazwisko Michała Mitu pojawi się wśród członków-założycieli Towarzystwa Polsko-Rumuńskiego w Krakowie, powołanego do życia w 2001 r., nawiązującego w swej tradycji do Towarzystwa Polsko-Rumuńskiego, działającego w latach 1932-1939 w kręgach profesorów i asystentów Uniwersytetu Jagiellońskiego. Sam Michał Mitu był natomiast wiernym i konsekwentnym dokumentalistą kulturowych stosunków rumuńsko-polskich, nie pozwalając sobie na powierzchowne, niepoparte poświadczeniami, analizy i interpretacje. Jeszcze do niedawna, gdy na Jego prośbę przychodziłam do Biblioteki Jagiellońskiej w poszukiwaniu potrzebnych Mu materiałów, pracujące tam osoby starszego pokolenia uśmiechały się, słysząc jego nazwisko i spieszyły z pomocą, gdy trzeba było coś dla niego sprawdzić w tak zwanym „starym katalogu”.
Ten krótki tekst, uzupełniający opisy działalności stricte naukowej prof. Michała Mitu, niech będzie hołdem świadka wydarzeń tamtych krakowskich lat, któremu profesorowie zaszczepili wówczas, na etapie lat studenckich, pasję badawczą. Mihai Mitu potrafił nie tylko przekazać gronu studentów swój zapał, ale pozostał w pamięci jako nasz pierwszy mistrz w dziedzinie wszechstronnie ujmowanych badań filologicznych. Za to wszystko dziękujemy Panie Profesorze!
Joanna Porawska
Tekst ukazał sie na stronie www.ifr.filg.uj.edu.pl/”